وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
دانشگاه علوم و فنون مازندران
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مهندسی صنایع
گرایش سیستم های اقتصادی- اجتماعی
عنوان:
ارائه ی مدلی برای بررسی سیاست های بهبود زنجیره ارزش صنعت مرغ با استفاده از پویایی سیستم ها
استاد راهنما:
دکتر نیکبخش جوادیان
فهرست مطالب:
فصل اول: کلیات پژوهش……………………………………………………………………………………………………..1
1–1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………2
1–2 تعریف مساله و بیان موضوع………………………………………………………………………………………….2
1–2–1 نوسان قیمت مرغ……………………………………………………………………………………………………. 4
1–2–2 افزایش قیمت مرغ…………………………………………………………………………………………………… 4
1–3 ضرورت پژوهش……………………………………………………………………………………………………….. 4
1–4 پرسش پژوهش………………………………………………………………………………………………………….. 8
1–5 اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………………………….. 9
1–6 روش انجام پژوهش…………………………………………………………………………………………………… 9
1–7 مراحل اجرای پژوهش……………………………………………………………………………………………… 10
1–8 جامعه آماری و روش گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………… 10
1–9 کاربرد های پژوهش…………………………………………………………………………………………………. 11
1–10 محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………………………. 11
فصل دوم: ادبیات پژوهش………………………………………………………………………………………………… 12
2–1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 13
2–2 علل نوسان قیمت و مقدار تولید در صنعت کشاورزی………………………………………………….. 13
2–3 سیاستهای دولت در صنعت مرغ……………………………………………………………………………… 14
2–3–1 دوره اول……………………………………………………………………………………………………………. 14
2–3–2 دوره دوم……………………………………………………………………………………………………………. 14
2–3–3 دوره سوم…………………………………………………………………………………………………………… 15
2–3–4 دوره چهارم………………………………………………………………………………………………………… 15
2–4 پژوهش های انجام شده……………………………………………………………………………………………. 16
2–4 نقد ادبیات………………………………………………………………………………………………………………. 20
فصل سوم: روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………. 21
3–1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 22
3–2 پویایی شناسی سیستم………………………………………………………………………………………………. 22
3–3 مدلسازی………………………………………………………………………………………………………………… 23
3–4 مدلسازی در سیستم های پویا……………………………………………………………………………………. 23
3–4 –1 مدلسازی به عنوان یک فرایند تکراری………………………………………………………….. 24
3–4 –2 رفتار مرجع………………………………………………………………………………………………………… 25
3–4 –3 افق زمانی…………………………………………………………………………………………………………… 25
3–4 –4 فرضیه پویا…………………………………………………………………………………………………………. 25
3–4 –5 نمودارهای علی و معلولی…………………………………………………………………………………….. 26
3–4 –6 نمودارهای حالت-جریان……………………………………………………………………………………… 26
3–4 –7 شبیه سازی دینامیک…………………………………………………………………………………………….. 27
3–4 –8 تست مدل………………………………………………………………………………………………………….. 27
3–4 –9 طراحی و ارزیابی سیاست…………………………………………………………………………………….. 27
3-5 پیش بینی سریهای زمانی……………………………………………………………………………………………. 28
3–6 مدیریت زنجیره ارزش………………………………………………………………………………………………. 29
3–7 تحلیل زنجیره تامین با استفاده از پویایی سیستم ها……………………………………………………….. 29
3–8 متغیرهای کلیدی زنجیره ارزش صنعت مرغ………………………………………………………………… 30
3–8 –1 تولید گوشت مرغ……………………………………………………………………………………………….. 30
3–8 –2 قیمت گوشت مرغ……………………………………………………………………………………………… 31
3–8 –2–1 نوسانات قیمت مرغ………………………………………………………………………………………. 31
3–8 –2–2 روند افزایش قیمت گوشت…………………………………………………………………………….. 32
3–8 –3 قیمت نهاده های مرغ …………………………………………………………………………………………. 33
3–8 –3-1 بررسی قیمت دان آماده……………………………………………………………………………………. 33
3–8 –3-2 بررسی قیمت کنجاله سویا……………………………………………………………………………….. 35
3–8 –3-3 بررسی قیمت ذرت………………………………………………………………………………………… 36
3–8 –3-4 بررسی قیمت جوجه………………………………………………………………………………………. 36
فصل چهارم: یافته های پژوهش………………………………………………………………………………………. 40
4–1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 41
4–2 فرضیه پویا……………………………………………………………………………………………………………….41
4–3 مرز سیستم……………………………………………………………………………………………………………… 42
4–4 نمودار علت و معلول……………………………………………………………………………………………….. 42
4–4-1 تغییر در جوجهریزی به علت تغییر در قیمت مرغ……………………………………………………. 44
4–4-2 تغییر در ظرفیت پرورش مرغ مادر در اثر تغییر در قیمت جوجه………………………………… 44
4–4-3 تغییر در جوجهریزی به علت تغییر در قیمت دان ……………………………………………………. 45
4–4-4 حلقه تعادلی قیمت مرغ……………………………………………………………………………………….. 46
4–4-5 کاهش قیمت مرغ به علت افزایش مصرف گوشت قرمز………………………………………….. 46
4–4-6 تاثیر واردات، صادرات، نگهداری و عرضه گوشت یخزده……………………………………….. 47
4–4-7 افزایش تقاضای پیوسته گوشت مرغ………………………………………………………………………. 47
4–4-8 درآمد ملی………………………………………………………………………………………………………….. 48
4–5 آمارهای بکار رفته در مدل………………………………………………………………………………………… 49
4–5-1 تابع جوجهریزی مرغ مادر از مهر 85 تا آبان 93 ……………………………………………………. 49
4–5-2 تابع میانگین وزن استاندارد مرغ بر حسب مدت زمان پرورش…………………………………… 50
4–5-3 شاخص بهای کالاهای مصرفی……………………………………………………………………………… 50
4–5-4 نمودار تابع تورم ماهانه………………………………………………………………………………………… 50
4–5-5 درآمد سرانه………………………………………………………………………………………………………… 51
4–5-6 نرخ ارز دولتی…………………………………………………………………………………………………….. 52
4–5-7 تابع تلفات………………………………………………………………………………………………………….. 53
4–5-8 میانگین زمان رشد……………………………………………………………………………………………….. 53
4–5-9 تعداد کل واحدهای مرغداری……………………………………………………………………………….. 54
4–5-10 قیمت مکمل گوشتی………………………………………………………………………………………….. 54
4–5-11 قیمت گندم………………………………………………………………………………………………………. 55
4–5-12 بهسازی مرغداریها…………………………………………………………………………………………… 55
4–6 ساختمان کلی مدل…………………………………………………………………………………………………… 57
4–7 شرح معادلات مهم…………………………………………………………………………………………………… 58
4–8 نمودار جریان مدل…………………………………………………………………………………………………… 59
4–9 شبیه سازی مدل………………………………………………………………………………………………………. 61
4–10 اعتبار سنجی مدل………………………………………………………………………………………………….. 61
4–10-1 آزمون کفایت مرزهای مدل ……………………………………………………………………………….. 61
4–10-2 آزمون ساختار…………………………………………………………………………………………………… 61
4–10-3 آزمون حالت حدی……………………………………………………………………………………………. 62
4–10-4 آزمون ابعاد………………………………………………………………………………………………………. 62
4–10-5 آزمون باز تولید رفتار………………………………………………………………………………………… 62
4–11 تحلیل حساسیت……………………………………………………………………………………………………. 66
4–12 نحوه مقایسه سیاست های مهم………………………………………………………………………………… 67
4–13 شناسایی نقاط اهرمی مدل …………………………………………………………………………………….. 67
4–14 سناریو سازی………………………………………………………………………………………………………… 68
4–15 ساخت سناریو………………………………………………………………………………………………………. 69
4–15-1 استراتژی افزایش تولید خوراک آماده…………………………………………………………………… 69
4–15–1–1 انواع خوراک طیور………………………………………………………………………………………… 69
4–15–1–2 مزایای پلت کردن خوراک……………………………………………………………………………… 71
4–15–2 بهسازی مرغداریها…………………………………………………………………………………………… 73
4–15–3 بهینهسازی مصرف سوخت…………………………………………………………………………………. 73
4–15–4 کاهش دوره پرورش………………………………………………………………………………………….. 75
فصل پنجم: یافته ها و پیشنهادات………………………………………………………………………………………. 77
5-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 78
5-2 نتایج شبیه سازی……………………………………………………………………………………………………… 78
5-2-1 ارزیابی پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………. 81
5-3 اعمال سیاستهای مختلف روی مدل و آثار آنها…………………………………………………………….. 81
5-3-1 نهادههای مرغ……………………………………………………………………………………………………… 81
5-3-2 هزینه تولید…………………………………………………………………………………………………………. 84
5-3-3 شاخص تولید……………………………………………………………………………………………………… 85
5-3-4 میزان تولید ماهانه گوشت مرغ………………………………………………………………………………. 85
5-3-5 قیمت مرغ زنده…………………………………………………………………………………………………… 86
5-3-6 سود حاصل از صنعت مرغ گوشتی………………………………………………………………………… 87
5-4 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………….. 88
5-5 پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………. 88
5-6 منابع………………………………………………………………………………………………………………………. 90
5-7 پیوست…………………………………………………………………………………………………………………… 94
فهرست جداول
جدول 1–1 استاندارد مصرف و ضریب تبدیل دان ………………………………………………………………. 6
جدول 1–2 ضریب تبدیل دان در سالهای اخیر……………………………………………………………………… 7
جدول 3–1 میزان تولید گوشت مرغ در کشور……………………………………………………………………. 31
جدول 3–2 درصد رشد متوسط قیمت مرغ در ماه های سال…………………………………………………. 31
جدول 3–3 متوسط قیمت سالانه گوشت مرغ…………………………………………………………………….. 32
جدول 3–4 رشد سالانه و قیمت دان مرغ…………………………………………………………………………… 34
جدول 3–5 میانگین قیمت جوجه در سالهای مختلف………………………………………………………….. 37
جدول 4–1 درآمد سرانه هر ایرانی در سال………………………………………………………………………… 51
جدول 4–2 درصد تغییر نقاط کلیدی زنجیره نسبت به یک درصد افزایش مقادیر اولیه متغیرها….. 67
جدول 5–1 تاثیر سناریوهای گوناگون بر قیمت ذرت …………………………………………………………. 83
جدول 5–2 تاثیر سناریوهای گوناگون بر هزینه تولید جوجه ……………………………………………….. 83
جدول 5–3 تاثیر سناریوهای گوناگون بر هزینه تولید ………………………………………………………….. 84
جدول 5–4 تاثیر سناریوهای گوناگون بر میزان تولید مرغ ……………………………………………………. 86
جدول 5–5 تاثیر سناریوهای گوناگون بر قیمت مرغ زنده ……………………………………………………. 86
جدول 5–6 تاثیر سناریوهای گوناگون بر سود صنعت مرغ گوشتی ……………………………………….. 87
فهرست اشکال و نمودارها
شکل 1–1 وزن لاشه مرغ در کشور های مختلف …………………………………………………………………. 7
شکل 3–1 درصد رشد متوسط قیمت مرغ در ماه های سال………………………………………………….. 24
شکل 3–2 میانگین قیمت مرغ بصورت ماهانه بین سالهای 87 تا 92…………………………………….. 25
شکل 3–3 متوسط رشد قیمت دان در ماه های مختلف………………………………………………………… 26
شکل3–4 روند رشد قیمت دان…………………………………………………………………………………………. 27
شکل3–5 نمودار قیمت سویا……………………………………………………………………………………………. 28
شکل3–6 نمودار قیمت ذرت……………………………………………………………………………………………. 28
شکل3–7 در صد رشد ماهانه قیمت جوجه نسبت به ماه قبل………………………………………………….30
شکل3–8 روند رشد قیمت جوجه در ماههای مختلف…………………………………………………………. 31
شکل 4–1 نمودار علت ومعلول ………………………………………………………………………………………. 43
شکل 4–2 حلقه های تعادل جوجهریزی با قیمت مرغ…………………………………………………………. 44
شکل 4–3 حلقه کاهنده قیمت جوجه و پرورش مرغ مادر……………………………………………………. 45
شکل 4–4 حلقه کاهنده جوجهریزی و قیمت دان……………………………………………………………….. 45
شکل 4–5 حلقه تعادل قیمت مرغ و تقاضا…………………………………………………………………………. 46
شکل 4–6 حلقه های تعادل قیمت و تقاضای گوشت مرغ و قرمز…………………………………………. 46
شکل 4–7 حلقه تعادلی قیمت و موجودی مرغ…………………………………………………………………… 47
شکل 4–8 حلقه افزایشی تقاضا و مصرف سرانه…………………………………………………………………. 48
شکل 4–9 حلقه افزاینده درآمد ملی و مصرف مرغ سرانه…………………………………………………….. 49
شکل4–10 نمودار اندازه و پیش بینی جوجهریزی در واحد های مرغ مادر…………………………….. 49
شکل 4–11 تابع وزن استاندارد برحسب زمان پرورش………………………………………………………… 49
شکل 4–12 نمودار شاخص بهای کالاهای مصرفی……………………………………………………………… 50
شکل 4–13 نمودار تورم ماهانه………………………………………………………………………………………… 51
شکل 4–14 نمودار درآمد سرانه هر ایرانی…………………………………………………………………………. 52
شکل 4–15 نرخ ارز واردات نهاده های مرغ …………………………………………………………………….. 53
شکل 4–16 درصد تلفات هر دوره مرغ های گوشتی…………………………………………………………… 53
شکل4–17 میانگین زمان دوره رشد در سالهای مختلف……………………………………………………….. 54
شکل4–18 تعداد کل مرغداریهای گوشتی و تخم گذار کشور…………………………………………….. 54
شکل4–19 قیمت مکمل دان گوشتی در سالهای مختلف……………………………………………………… 55
شکل4–20 قیمت گندم در سالهای مختلف………………………………………………………………………… 54
شکل4–21 تعداد واحدهای بهسازی شده …………………………………………………………………………. 55
شکل4–22 تعداد واحدهای بهینه شده در مصرف سوخت……………………………………………………. 56
شکل 4–23 نمودار جریان……………………………………………………………………………………………….. 60
شکل 4–24 نمودار پیش بینی تقاضا در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی……………………………….. 61
شکل 4–25 نمودار پیش بینی تولید در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی………………………………… 63
شکل 4–26 نمودار پیش بینی ضریب تبدیل در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی…………………….. 63
شکل 4–27 نمودار پیش بینی مصرف سرانه در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی…………………….. 63
شکل 4–28 نمودار پیش بینی تولید جوجه در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی………………………. 64
شکل4–29 نمودار پیش بینی قیمت ذرت در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی………………………… 64
شکل4–30 پیش بینی قیمت سویا در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی…………………………………… 64
شکل4–31 پیش بینی قیمت مرغ در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی……………………………………. 65
شکل4–32 پیش بینی میانگین وزن مرغ در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی…………………………… 65
شکل4–33 پیش بینی تولید جوجه در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی………………………………….. 65
شکل4–34 پیش بینی مصرف دان در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی…………………………………… 66
شکل4–35 پیش بینی شاخص تولید در مدل پایه و مقایسه با آمار واقعی……………………………….. 66
شکل4–36 میزان تولید خوراک پلت در استراتژیهای گوناگون……………………………………………. 73
شکل4–37 تعداد واحدهای بهسازی شده در استراتژیهای گوناگون…………………………………….. 73
شکل4–38 تعداد واحدهای بهینه در مصرف سوخت در استراتژیهای گوناگون………………………… 74
شکل4–39 زمان رشد متوسط در استراتژیهای گوناگون……………………………………………………… 76
شکل5–1 پیشبینی قیمت دان در مدل پایه…………………………………………………………………………. 78
شکل5–2 پیشبینی قیمت جوجه در مدل پایه ……………………………………………………………………. 78
شکل5–3 پیشبینی قیمت تمام شده مرغ در مدل پایه………………………………………………………….. 79
شکل5–4 پیشبینی میزان تولید مرغ در مدل پایه…………………………………………………………………. 79
شکل5–5 پیشبینی قیمت مرغ زنده در مدل پایه ………………………………………………………………… 79
شکل5–6 پیشبینی کل سود تولید گوشت مرغ در مدل پایه…………………………………………………. 80
شکل5–7 پیشبینی مقدار شاخص تولید در مدل پایه ………………………………………………………….. 80
شکل5–8 پیشبینی هزینه تولید جوجه در مدل پایه…………………………………………………………….. 80
شکل5–9 پیشبینی کل سود تولید جوجه در مدل پایه ………………………………………………………… 81
شکل5-10 پیشبینی میزان ضریب تبدیل در مدل پایه…………………………………………………………. 81
شکل5-11 نتایج سناریو پردازی- قیمت ذرت……………………………………………………………………. 82
شکل5–12 نتایج سناریو پردازی- قیمت سویا……………………………………………………………………. 82
شکل5–13 نتایج سناریو پردازی- هزینه تولید جوجه………………………………………………………….. 83
شکل 5–14 نتایج سناریو پردازی- قیمت جوجه…………………………………………………………………. 83
شکل 5–15 نتایج سناریو پردازی- کل سود تولید جوجه…………………………………………………….. 84
شکل 5–16 نتایج سناریو پردازی- قیمت تمام شده تولید مرغ……………………………………………… 84
شکل 5–17 نتایج سناریو پردازی-شاخص تولید………………………………………………………………… 85
شکل 5–18 نتایج سناریو پردازی- میزان تولید مرغ آماده…………………………………………………….. 86
شکل 5–19 نتایج سناریو پردازی- قیمت مرغ زنده…………………………………………………………….. 86
شکل 5–20 نتایج سناریو پردازی- کل سود مرغ گوشتی……………………………………………………… 87
چکیده
صنعت مرغ کشور هم از نظر اندازه و هم از نظر تعداد نیروی انسانی درگیر، یکی از بزرگترین صنایع کشور میباشد. این صنعت همواره با چالش نوسان و رشد زیاد قیمت مرغ مواجه است. هدف این پژوهش ارزیابی زنجیره ارزش تولید گوشت مرغ کشور و پیشنهاد بهترین راهکار برای جلوگیری از رشد قیمت میباشد. مدل مربوط به این زنجیره ارزش با روش پویایی سیستمها برای شناخت و ارزیابی عوامل اثرگذار بر آن بسط داده شده است. نوع مشکل و ساختار زنجیره، «قیمت مرغ» و «میزان تولید گوشت» را به عنوان متغیرهای کلیدی سیستم مشخص میکند. متغیرهای اصلی دیگر نیز شناسایی و روابط بازخوردی آنها در نمودارهای علّی حلقوی رسم شده و با استفاده از این متغیرها و وابستگی بین آنها مدل اصلی در قالب نمودار انباشت جریان ساخته شده است.
با توجه به راهکارهای موجود برای بهبود زنجیره ارزش استراتژیهایی پیشنهاد شد. این استراتژیها «کاهش زمان پرورش»، «بهسازی و نوسازی تاسیسات و تجهیزات تولید»، «افزایش تولید دان پلت» و «بهینه سازی مصرف سوخت در مرغداریها» میباشد. نرم افزار VENSIM PLE (version5) نیز برای شبیهسازی مدل زنجیره ارزش صنعت مرغ و پیشبینی مقدار متغیرهای کلیدی در سناریوهای مختلف مورد استفاده قرار گرفت. پس از اجرای مدل و آزمودن سناریوهای گوناگون، راهبردها به ترتیب اثرگذاری بر شاخصهای کلیدی اولویتبندی شدند. استراتژی «بهسازی و نوسازی تاسیسات و تجهیزات تولید» به عنوان بهترین استراتژی در وضعیت امروز صنعت مرغ کشور برای دوره کوتاه مدت معرفی گردید. این رهیافت با پیشبینی افزایش تولید ماهانه گوشت مرغ و کاهش قیمت تعادلی، به طور کل بهترین عملکرد را در تمام شاخصها نسبت به استراتژی های دیگر از خود نشان داده است. پس از این استراتژی، «افزایش تولید دان پلت» راهکار برتر بعدی است. در این راهبرد نیز شاخصها، بهبود پیدا کردهاند، البته نه به اندازه استراتژی قبل. این مدل نشان داد استراتژی «بهینه سازی مصرف سوخت»
نمیتواند تغییر محسوسی در هزینه تولید و دیگر نقاط کلیدی زنجیره ایجاد کند، با اینکه از جنبههای بسیاری حائز اهمیت است. استراتژی «کاهش زمان پرورش» نیز با اینکه ضریب تبدیل را کاهش داده و باعث افزایش راندمان میشود، اما کاهش تولید ناشی از این استراتژی قیمت را به طور چشم گیری افزایش داده و پاسخگوی نیاز امروز این صنعت نیست.
برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.
:: بازدید از این مطلب : 44
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
